W podróż z praojcem elektroniki

Zdjęcie z prezentowanego filmu z wystawy technicznej w Niemczech – 1927 (J,. Czochralski drugi z prawej)

Dr Paweł Tomaszewski „wciągnął” publiczność w świat nauki wybitnego uczonego

W środę, 15 maja w sali wiejskiej w Rozdrażewie odbyło się spotkanie poświęcone wybitnemu uczonemu, Janowi Czochralskiemu, który jest patronem 2013 roku. Tym samym Biblioteka Publiczna w Rozdrażewie zakończyła intensywny czas akcji pn. „Tydzień Bibliotek”.

Punktualnie o godz. 16.00 sala zapełniła się mieszkańcami, którzy tłumnie przybyli na wieńczącą „Tydzień Bibliotek” imprezę poświęconą profesorowi, Janowi Czochralskiemu -  wynalazcy, krystalografowi, chemikowi i metalurgowi. Na zaproszenie dyrektor biblioteki, Alicji Banaszak przybyli goście: dr Paweł Tomaszewski z Instytutu Niskich Temperatur i Badań Strukturalnych PAN we Wrocławiu, który od 1984 r. zgłębia biografię Czochralskiego oraz wnuk Kornela Czochralskiego – Andrzej.
Wszystkich zebranych przywitała szefowa biblioteki, która przypomniała krótko o działaniach biblioteki podczas trwania ogólnopolskiej akcji. – Dziś kończymy „Tydzień Bibliotek” mocnym akcentem jakim jest wizyta naszych gości. W tle wciąż dostępna jest wystawa poświęcona wielkiemu uczonemu, którego życie i osiągnięcia wywarły wpływ na nasze codzienne życie – mówiła A. Banaszak.
Licznie zebrana publiczność, w tym również wójt gminy, Mariusz Dymarski, mogli w trakcie ponad dwugodzinnego spotkania obejrzeć dwa filmy dokumentalne poświęcone uczonemu. Podczas ich trwania w ciekawy i bardzo obrazowy sposób, dr Tomaszewski wprowadził mieszkańców w świat nauki i pracy Czochralskiego, która dziś obok osiągnięć Mikołaja Kopernika czy Marii Curie-Skłodowskiej stanowi o kanonie postepu cywilizacyjnego. – Jan Czochralski to wielki nieznajomy. Sejm ogłosił profesora Patronem Roku 2013. Mało kto o nim słyszał, a to najczęściej wymieniany w świecie polski uczony – mówił P. Tomaszewski. – W świecie nazywany jest „praojcem elektroniki”. Opracowana przez niego metoda hodowli monokryształów metali zapewniła mu trwałe miejsce w kanonie światowej literatury naukowej – dziś jest wciąż najczęściej cytowanym i wymienianym polskim uczonym. Wszyscy korzystamy z jego odkrycia. Dziś metodą Czochralskiego hoduje się monokryształy krzemu dla przemysłu półprzewodników. Z wytworzonego krzemu produkowane są diody, tranzystory, czipy układów scalonych i wiele innych podzespołów. Dzięki metodzie Czochralskiego działa zatem większość urządzeń elektronicznych – komputery, kuchenki mikrofalowe, telewizory, telefony komórkowe, wyświetlacze – tłumaczył dr Tomaszewski.
Zebrani miele wiele pytań do gości, którzy bardzo chętnie na nie odpowiadali. Padały m.in. pytania o doniesienia lokalnych gazet, że uczony pracował swego czasu w aptece w Krotoszynie i to właśnie w Krotoszynie tamtejszy aptekarz wysłał Czochralskiego na studia do Berlina. Te newsy dr Tomaszewski tłumaczył już dziennikarzowi przed oficjalnym spotkaniem. Okazuje się, że lata życia uczonego 1901-1906 wciąż stanowią dla biografa życia Czochralskiego zagadkę. – Nie jestem w stanie odpowiedzieć czy faktycznie pracował u aptekarza czy może u jakiegoś drogerzysty i czy na pewno był to Krotoszyn. Nie posiadam bowiem żadnych dokumentów, które mogłyby to potwierdzić. Trzeba by było sprawdzić karty meldunkowe z tamtego okresu i wierzyć w to, że urzędnicy w Krotoszynie podchodzili do sprawy rzetelnie wtedy. Choć i to może okazać się znakiem zapytania bo Czochralski nie musiał być tutaj zameldowany wcale – tłumaczył dr Tomaszewski.
Jedno co jest pewne i potwierdzone to fakty, że Jan Czochralski urodził się 23 października 1885 r. w Kcyni, na Pałukach w północno-wschodniej Wielkopolsce, wówczas pod zaborem pruskim, jako ósme z dziesięciorga dzieci Franciszka Czochralskiego i Marty z Suchomskich. W 1904 r. przenosi się do Berlina. Pracuje w aptekach, które wówczas, kiedy większość leków przygotowywano na miejscu, były dobrze wyposażonymi laboratoriami chemicznymi. Czochralski zajmuje się tam m.in. analizami rud, smarów i metali. Po dwóch latach zostaje analitykiem w przemysłowym laboratorium firmy Kunheim u. Co, a w 1907 r. przenosi się do laboratorium w Allgemeine Elektricitäts-Gesellschaft (AEG). Przeszkodą w dalszej karierze Czochralskiego staje się brak formalnego wykształcenia i dlatego zdaje eksternistyczne egzaminy do Wyższej Szkoły Technicznej w Berlinie-Charlottenburgu, w której w 1910 r. zdobywa tytuł zawodowy inżyniera chemika ze specjalnością metalurgiczną. W tym samym roku bierze ślub z poznaną na koncercie chopinowskim pianistką Margueritą Hasse, Niemką z holenderskimi korzeniami, z bogatej rodziny od lat osiadłej w Berlinie. Dzięki żonie rośnie jego pozycja towarzyska. Własnym zdolnościom i pracowitości zawdzięcza pozycję naukową. Wspólnie z Wichardem von Moellendorffem w 1913 r. publikuje pierwszą pracę z zakresu krystalografii metali. Potem następne, najczęściej już samodzielne. Dr Paweł Tomaszewski doliczył się ich w sumie 102. Zmarł 22 kwietnia 1953 w Poznaniu.
Na zakończenie spotkania każdy mógł zakupić książkę dr Tomaszewskiego, która właśnie ukazała się na rynku wydawniczym. Oprócz tego przygotowano dla wszystkich słodki poczęstunek przy kawie i herbacie.
 
foto by P.W.PŁÓCIENNICZAK